E-Bültenimize mail adresinizi ekleyerek gündemi takip edebilirsiniz.
E-Mail
Yaşlı Hasta Hemşirelik Bakımları
Yaşlı hastalarda tüm fonksiyonlar geriye dönüşümsüz olarak azalmış ya da kaybolmuştur. Bu nedenle yaşlı hastaya özel hemşirelik bakımı gerekir.
Yaşlı hastalarda tüm fonksiyonlar geriye dönüşümsüz olarak azalmış ya da kaybolmuştur. Bu nedenle yaşlı hastaya özel hemşirelik bakımı gerekir.
Yaşlı Hastalarda Bakım Gereken Durumlar
Demansa Bağlı Yaşlılarda Oryantasyon Bozukluğu
En çok görülen hemşirelik sorunudur. Hemşire, hastanın gerçekle ilişkisini tekrar kazandırmak için çalışır.
Hastaya sık sık zaman, tarih, yediği yemek, gelen ziyaretçiler ve günlük olayları hatırlatır.
Hastanın ısrarlı ve bıktırıcı davranışlarına karşı sabırlı olunur ve gereken açıklamalar anlayacağı şekilde yapılır.
Hastaya benliğini hatırlatmak içinde mutlaka adı ile hitap edilmelidir.
Yaşlı Hastalarda İşitme Yetersizliği
Yaşlılarda işitme duyusu da azalmış olduğundan yeterli iletişimi kurmak zorlaşmıştır.
İletişimi sağlamak için bağırıp çağırma yerine yüksek sesle ve tane tane konuşmak gerekir.
Hastanın direkt görebileceği bir yerde durulur. Hastaya kulaklık önerilmişse kullanması için teşvik edilir.
Yaşlı Hastalarda Görme Yetersizliği
Yaşlı hastalarda görme duyusu da azalmış olduğundan kaza yapma olasılıkları artmıştır.
Hastayı kazalardan korumak için; ellerine verilecek nesneyi tamamen tuttuklarından emin olduktan sonra bırakmak gerekir.
Düşmeleri engellemek için ayakaltında hiçbir gereksiz eşya bırakılmaz. Yaşlının özel eşyalarının yeri de kendinden habersiz değiştirilmemelidir (bardak, gözlük vs).
Yaşlı Hastalarda Motor yavaşlama
Yaşlı hastalarda motor yavaşlama ve algılama gücü azalmış olduğundan tüm hareketleri yavaşlamıştır. Bu nedenle bütün işlerini çok yavaş yaparlar.
Normal bir erişkinin 10 dakikada yapacağını onlar 20-25 dakikada yaparlar. Bu yüzden yaşlıya karşı sabırlı olunmalıdır.
Yaşlı Hastalarda Konstipasyon
Yaşlılarda barsaklardaki peristaltik hareketlerin yavaşlamasına bağlı konstipasyon sık rastlanan sorundur.
Normal defekasyonu sağlamak için hastaya sabah aç karnına ılık süt ya da su içmesi önerilir.
Diyetisyen ile işbirliği yapılarak diyetine bol selülozlu yiyeceklerin eklenmesi sağlanır.
Hasta mümkün olduğunda yataktan kaldırılıp hareket etmesi konusunda teşvik edilir.
Tuvalet eğitimi için her gün aynı saatte hastanın tuvalete gitmesi ya da sürgü verilmesi sağlanmalıdır.
Doktor orderi ile hastaya laksatif ilaç vermek ya da boşaltıcı lavman yapılarak hastayı rahatlatmak gerekir.
Yaşlı Hastalarda İdrar İnkontinansı
Yaşlı hastalarda üriner kas tonüsünün azalması nedeni ile idrar inkontinansı gelişebilir. İnkontinansı kontrol altına almak için; inkontinans sıklığını gözlemek ve kaydetmek gerekir. Yapılan gözleme göre gereken sıklıkla hastaya sürgü/ördek verilir.
Hasta yatağına idrar emici yatak bezlerinden koyarak yatağın ıslanmasını engellemek gerekir. Sıvı alımı gündüz arttırılarak gece kısıtlanmalıdır.
İnfeksiyon ve tahrişi engellemek için hastaya sık aralıklarla perine tuvaleti yapmak gerekir. Erkek yaşlıya prezervatif sonda takılarak hasta rahatlatılır.
Yaşlı Hastalarda İdrar Retansiyonu
Yaşlı hastalarda kas tonüsündeki azalmaya ve staza bağlı böbrek taşı ve idrar retansiyonu oluşabilir.
Bunu engellemek ya da belirtileri erken tesbit etmek için fizyoterapist tarafından abdominal kasları güçlendirici egzersizler yaptırılır.
Yine her gün aynı saatlerde hastaya sürgü/ördek verilmelidir. Peri-anal kasların gevşemesine yardımcı olmak için hastaya sıcak termafor uygulanabilir.
Diürez takibini yapmak ve kaydetmek gerekir. Gerekirse Foley sonda uygulanarak mesane irigasyonu yapılabilir.
Yaşlı Hastalarda Staz pnomonisi
İnaktive ya da yatağa bağımlı hastada staz pnömonisi sık rastlanabilecek bir sorundur. Belirtileri erken tesbit etmek ve önleyebilmek için hastanın yatış pozisyonu sık aralıklarla değiştirilmelidir.
Solunum sayısı, ritmi, derinliği takip edilerek kaydedilir. Sıvının ekspektoran etkisinden yararlanmak için hasta bol sıvı almaya teşvik edilmelidir.
Günde en az iki kez postural drenaj yapılarak balgam çıkartması kolaylaştırılır. Hasta öksürük, balgam ateş gibi enfeksiyon belirtileri açısından takip edilmelidir.
Yaşlı Hastalarda Dekubitus Ülseri
Yaşlı ve yatağa bağımlı hastada dekubitus ülseri gelişme olasılığı fazladır. Dekubitus ülserini erken tesbit etmek ve oluşmasını engellemek için, hasta yatağına mutlaka havalı yatak konması gerekir. Bu yataklar hasta vücudunun sürekli basınç altında kalmasına engel olur.
Yatak takımlarının kuru temiz ve gergin olması gerekmektedir. Mümkünse kenarları lastikli çarşaflar tercih edilmelidir.
Hastanın 2 saat aralıklarla pozisyonu değiştirilir. Kan akımını hızlandırmak için basınç bölgelerine günde 3-4 kez masaj yapılmalıdır.
Hastanın cildinin kuru ve temiz olmasına dikkat etmek gerekir. Hastanın yeterli ve dengeli beslenmesi, ihtiyacı olan sıvıyı alması vücut direncinin yükselteceğinden dekubitus ülserinin oluşmasını yavaşlatır.
Yaşlı Hastalarda Ağız bakımı
Yaşlı hastada ağız florasının bozulması nedeni ile bakteri ve mantar enfeksiyonu gelişebilir. Bu yüzden yaşlı hastalarda ağız bakımına önem vermek gerekir.
Hasta ağız kuruluğu için bol su içmeye teşvik edilir. Dişlerin düzenli fırçalanması gerekmektedir.
Hasta şayet protez kullanıyorsa onlar da dişler gibi fırçalanır. Akşamları protezler çıkartılarak suda bekletilir. Böylelikle protezin sertleşerek damağa vurması engellenmiş olur.
Ağızdan alımı iyi olmayan hastalarda bikarbonatlı ağız bakımı günde 3-4 kez yapılarak hasta rahatlatılır.
Hasta ferahlatıcı ağız losyonu kullanmaya teşvik edilir. Dudak kuruma ve çatlamalarında yumuşatıcı krem ve pomadlar uygulanmalıdır.
Yaşlı Hastalarda Tırnak ve Ayak Bakımı
Ayaklar sabah akşam yıkanmalıdır. Yıkanma esnasında ayaklar mantar ve nasır açısından gözlenir.
Topuklar topuk taşı kullanılarak ölü dokudan temizlenmelidir. Yıkandıktan sonra parmak araları iyice kurulanır ve gerekirse pudralanır.
Yaşlı tırnakları sertleşmiş olduğundan kesilmeden önce 10-15 dakika ılık suda bekletilerek yumuşatılır.
Tırnaklar enfeksiyon riski açısından çok kısa kesilmez ve kesildikten sonra antiseptik solüsyon sürülmelidir.
Yaşlılarda Vücut Banyosu
Yaşlı bireye haftada 1-2 kez banyo yapması önerilir. Yaşlıya pH değeri düşük sabun ya da vücut şampuanı kullandırılır.
Yaşlı ani vazodilatasyon ya da vazokonstriksiyon nedeni ile çok sıcak ya da çok soğuk suyla banyo yap¬mamalı 30-40 °C su ile yıkanmalıdır.
Derideki pullanmalara karşı banyodan sonra tüm vücuda nemlendirici kremler sürülmelidir.
Yatağa bağımlı hastalarda yatak içinde banyo tercih edilmelidir. Yatak içinde yapılan banyoda önce gözler, burun, yanaklar, kulak arkaları ve boyun silinir, daha sonra kollar el bileğine kadar silinir. Göğüs pubise kadar temizlenir.
Hasta yüzükoyun pozisyon verilerek sırt bölgesi silinip kurulanır. Bacaklar ön yüz ve arka yüz olarak silinip kurulanır.
En sonunda genital bölge temizlenerek hasta temiz çamaşırlar giydirilip rahatlatılmalıdır.
Yaşlı Hastaları Kazalardan Korumak
Yaşlı hastaların kazalardan korunması için bazı önlemlerin alınması şarttır. Banyo ve tuvalet kazaların en çok görüldüğü yerdir. Banyo küvetleri içinde düşmelerini engellemek için küvetin içine kauçuk paspaslar konarak kaymalar engellenmeli, küvet ve klozet kenarlarına mutlaka hastanın tutunabileceği sağlam parmaklıklar konmalıdır.
Yaşlının küvet içinde banyo yapmasından çok, bir taburenin üzerine oturarak duşun altında yıkanması daha güvenli bir yoldur. Yaşlının banyo yaparken banyo kapısını kilitlemesine izin verilmemelidir. Çünkü bir kaza halinde yardım gecikecektir.
Evin içinde ve hastanedeki kazalar hasta ailesinin ve hemşirenin kazaya sebebiyet verebilecek hususlara dikkat etmeleriyle önlenebilir.
Hasta yüksek olmayan karyolalarda yatırılmalı ve karyola kenarları yükseltilmelidir. Hastanın yatağa kolay çıkabilmesi için yatak başlarına basamak konulmalıdır.
Odaların, banyo ve tuvaletin aydınlatmasının iyi olması gerekmektedir. Hastanın ayağına takılabilecek oyuncak, lamba kordonları ve diğer eşyalar yerden kaldırılmalıdır.
Yaşlı odası mümkünse bütün bir halı ile kapatılmalı yaşlının halı kenarına takılıp düşmesi engellenmelidir.
Yaşlı giyeceklerinde uzun kemerler yerine metal kancalar kullanılabilir. Yaşlı, ayağına tam oturmuş terlik ve ayakkabı giymelidir. Merdiven kenarlarında sağlam trabzanlar olmalıdır.
İ. Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri
Geriatrik Hasta ve Sorunları Sempozyumu 12-13 Kasım 1998, İstanbul, s. 143-146
Hem. Fatoş KANBUR
Kaynak: www.steteskop.net
Hemsire.gen.tr Damla İnsan Kaynakları Eğitim ve Danışmanlık Hizmetleri Ltd. Şti. ne bağlı bir sitedir. Damla İnsan Kaynakları Ltd. Şti. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Türkiye İş Kurumu, 19/04/2012 tarihli 100 sayılı izin belgesiyle faaliyet göstermektedir. 4904 sayılı Türkiye İş Kanunu gereğince iş arayanlardan menfaat sağlanması ve ücret alınması yasaktır.
